استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها در تغذیه دام و طیور به‌عنوان "محرک رشد" در دهه چهل قرن میلادی گذشته (حدود هفتاد سال قبل) آغاز شد و متعاقبا باکتری‌های مقاوم ظاهر شدند که این موضوع برای متخصصین غیرمترقبه نبود زیرا طبیعتا با کاربرد یک آنتی‌بیوتیک، برخی از باکتری‌ها با آن سازگاری یافته و خودشان را در برابر آن مقاوم می‌سازند. با اعمال دوز نادرست و استفاده بیش از حد، این مشکل دوچندان می‌شود.
نوع بشر برای یک مدت طولانی توانست با کشف آنتی‌بیوتیک‌های جدیدتر، قوی تر و بهتر بر این مشکل غلبه کرده و توانایی خود را برای درمان بیماری‌هایی که توسط مقاوم ترین باکتری‌ها ایجاد می‌شد، حفظ کند. اما این برتری انسان دیری نپایید و در حال حاضر این باکتری‌های مقاوم هستند که دست بالا را دارند. گزینه‌های انسان برای تحقیق و سرمایه گذاری به‌منظور ساخت آنتی‌بیوتیک‌های جدید بسیار کاهش یافته و گزینه‌های بسیار کمی برای کشف وجود دارد و زنگ‌های خطر بیشتر و بیشتر به‌صدا درآمده‌اند. در سراسر جهان سالانه دهها هزار نفر از مردم در اثر عفونت‌های باکتریایی می‌میرند زیرا توانایی درمان موفق آنها وجود ندارد. اوضاع مقاومت باکتری‌ها به آنتی‌بیوتیک به‌جایی رسیده است که این روزها یک عفونت ادراری ساده هم می‌تواند کشنده باشد یا عوارض عفونی پس از یک عمل جراحی عمومی در بیمارستان می‌تواند منجر به‌مرگ بیمار شود.
با توجه به مقدمه فوق، انجام هر کاری به‌منظور کاهش مقاومت میکروب‌ها به آنتی‌بیوتیک، قابل درک و توجیه پذیر است. بخش عمده ای از علت بروز پدیده مقاومت میکروب‌ها به آنتی‌بیوتیک، به درمان‌های دارویی انسانی مربوط می‌شود. به‌عنوان مثال در بسیاری از مناطق جهان، مردم در صورت بروز آنفولانزا با دریافت دو یا سه دوز سفالوسپورین، آن هم بدون نسخه پزشک به‌مصاف بیماری می‌روند و در واقع با این افراط کاری، مقاومت به آنتی‌بیوتیک مذکور بروز کرده و امکان اثربخشی این دسته از آنتی‌بیوتیک‌ها برای استفاده در زمان لازم از دست می‌رود. این مشکل در صنعت مرغداری نیز مشاهده می‌شود. در سراسر جهان، تن‌ها و تن‌ها آنتی‌بیوتیک برای ارتقاء سطح سلامت طیور مورد استفاده قرار می‌گیرد. مانند درمان انسانی، استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها در طیور نیز ضروری است و حیوان بیمار باید درمان شود اما نکته اصلی در اینجا است که در موقع شروع درمان از چه داروهایی و با چه ترتیبی استفاده شود. واقعیت این است که در بسیاری از مواقع برای درمان دام و طیور بیمار می‌توان از آنتی‌بیوتیک‌هایی که برای درمان انسان کمتر حیاتی هستند، استفاده کرد. در شرایطی که می‌توان حیوان را با تجویز یک آنتی‌بیوتیک نسل اول نظیر داکسی سایکلین درمان کرد چرا باید از یک آنتی‌بیوتیک نسل سوم استفاده نمود؟
متاسفانه ابعاد این مشکل بسیار پیچیده است.در یک تحقیق اخیر که در کشورهای اسکاندیناوی صورت پذیرفت در بیش از پنجاه درصد از مرغ‌های مورد بررسی، باکتری‌های اشریشیا کلی (E-coli) مقاوم در برابر آنتی‌بیوتیک مشاهده شد و این نتیجه برای صنعت طیور بسیار تعجب آور و غافل گیر کننده است و لذا سازمان‌های مرتبط با سلامت انسان، زنگ خطر را به‌صدا در آورده‌اند. این در حالیست که در صنعت طیور کشورهای اسکاندیناوی، سابقه مصرف شدید و فراگیر آنتی‌بیوتیک وجود دارد. در این زمان قطعا باید استفاده از آنتی‌بیوتیک کاهش یابد چرا که وجود باکتری مقاوم ناشی از مصرف قبلی آنتی‌بیوتیک‌ها است.
هم اکنون مهمترین چالش صنعت طیور این است که استفاده از آنتی‌بیوتیک به‌منظور جلوگیری از مقاومت میکروب‌ها باید کاهش یابد و به همین سبب از سال 2006 در اتحادیه اروپایی و ایالات متحده آمریکا استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها در تغذیه دام و طیور به‌عنوان محرک رشد، تقویت ایمنی و پیشگیری از بیماری ممنوع شده است. مصرف کنندگان و حتی سیاست گذاران باید متقاعد شوند که مرغ بی خطر است و صنعت طیور با تمام توان برای مبارزه با مشکلات مربوط به آنتی‌بیوتیک تلاش می‌کند. تنها با در نظر گرفتن این مسئولیت است که این صنعت می‌تواند اعتبار خود را حفظ کند و تنها و تنها در این صورت است که صنعت طیور به‌طور غیر مستقیم، مسئول مرگ انسان‌هایی که به‌دلیل مقاومت میکروب‌هادر برابر آنتی‌بیوتیک می‌میرند، شناخته نخواهد شد. علیرغم این که صنعت مرغداری تنها مسئول بخش کوچکی از مشکل مقاومت میکروب‌ها به آنتی‌بیوتیک در سراسر جهان است، اما این موضوع یک نقطه آسیب پذیر در پیکره صنعت مرغداری است. پذیرفتنی نیست که در موارد اضطراری از آنتی‌بیوتیک‌ها برای درمان مرغ بیمار استفاده شود اما این امکان برای درمان انسان بیمار، در زمان لازم سلب شود و در سراسر جهان سالانه دهها هزار نفر از مردم در اثر عفونت‌های باکتریایی مقاوم به درمان بمیرند.

محمد یگانه پرست
عضو هیات علمی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی قم